Op zondag 23 februari zijn in Duitsland bondsdagverkiezingen, vergelijkbaar met onze Tweede Kamer- ofwel parlementsverkiezingen. Eigenlijk zouden deze pas in september worden gehouden, maar door de val van de regering (van SPD, Groenen en FDP, onder leiding van kanselier Scholz) eind vorig jaar vinden deze vervroegd plaats. Belangrijke thema’s zijn migratie, economie, klimaat, Oekraïne, mondiale turbulentie en natuurlijk de vraag wie straks met wie samen wil regeren. De campagnestrijd is inmiddels in alle hevigheid ontbrand, op straat en in de media.
Het Duitse kiesstelsel wijkt op een aantal punten af van het Nederlandse. Het Duitse kiesstelsel in het kort:
Duitse kiezer stemt twee keer
De Duitse kiezer zet op 23 februari in het stemhokje twee kruisjes. 1. Met de eerste stem (Erststimme) kiest hij een kandidaat uit zijn kiesdistrict (Wahlkreis), daarvan zijn er in Duitsland 299 (Kranenburg en Kleef maken deel uit van het kiesdistrict ‘Kreis Kleve/Wahlkreis-Nord’). 2. De tweede stem (Zweitstimme) is voor een van de landelijke politieke partijen (bijvoorbeeld CDU, Groenen, SPD, AfD etc.).Als voordeel van het ‘2-stemmen systeem’ ziet men dat kiezers met de Erststimme een regionale vertegenwoordiger krijgen die in de bondsdag de belangen van hun kiesdistrict behartigt.
Zetelverdeling
De uitslag van de Zweitstimme bepaalt hoeveel zetels een politieke partij in de bondsdag krijgt. Die zetels worden in eerste instantie ingevuld met mensen die via de Erststimme (de 299 winnaars van de 299 kiesdistricten) direct gekozen zijn (Duits: Direktmandate). De overige zetels worden verdeeld op basis van het landelijk stemmenpercentage per partij.
Kiesdrempel van 5%
Het Duitse kiessysteem kent een kiesdrempel van 5 procent. Partijen die dat percentage niet halen, komen niet in de Bondsdag. Ook in Nederland wordt een dergelijke kiesdrempel bediscussieerd, mogelijk met een lager drempelpercentage. Door een aanpassing van het Duitse kiesstelsel is het aantal zetels in de Bundestag teruggebracht van ruim 700 naar 630.
Stemmen op zondag
Anders dan in Nederland zijn verkiezingen in Duitsland altijd op zondag. De gedachte is dat het opkomstpercentage op deze voor velen vrije dag hoger is.
Groot en klein
Aan de landelijke verkiezingen op 23 februari doen29 politieke partijen mee. Naast de bekende namen zijn er tal van middelgrote en kleine partijen. Voor hen is de 5 procent kiesdrempel vaak een obstakel. Ze geven wel kleur aan het partijlandschap. Zo heb je o.a. de Gartenpartei, Partei der Humanisten, Menschliche Welt, Cannabis Social Club, Partei des Fortschritts, Die LIEBE Europäische Partei en de Piratenpartei.
Wie wordt de nieuwe bondskanselier?
Het democratische bestel zoals Duitsland nu kent is relatief nieuw. Vanaf 1949 tot nu heeft Duitsland acht bondskanseliers gehad: Konrad Adenauer, Ludwig Erhard, Kurt Georg Kiesinger, Willy Brandt, Helmut Schmidt, Helmut Kohl, Gerhard Schröder, Angela Merkel, Olaf Scholz. Wie wordt de negende?
In de actuele peilingen gaat de combinatie CDU/CSU aan kop, gevolgd door AfD, SPD en Grüne. Drie partijen schommelen rond de 5% kiesdrempel: FDP, Die Linke en BündnisSahra Wagenknecht.
Meer weten?
De website van het Duitsland Instituut volgt de ontwikkelingen rond de stemming op de voet: www.duitslandinstituut.nl. Op de Duitse site www.bundeswahlleiterin.de vind je alles over de verkiezingen, tot op detailniveau. (HM; met medewerking van Josef Gietemann/Stadt Kleve en Norbert Jansen/Gemeinde Kranenburg)